De huidige theoretische VOL-VCA opleiding is bedoeld om aan te tonen dat men over voldoende kennis van veiligheid, gezondheid en milieu beschikt. De opleiding stelt momenteel geen eisen aan wat een operationeel leidinggevende moet kunnen om veilig leiding te geven. De huidige VOL-VCA opleiding is vooral een kennis-uitbreiding van de VCA-basisopleiding (B-VCA).
Ontwikkelingsproces nieuwe aanpak
In opdracht van SSVV deed Professor Ira Helsloot, verbonden aan de Radboud University in Nijmegen en Crisislab onderzoek naar verbetermogelijkheden. Zijn aanbevelingen zijn verwerkt in een training en lespakket die in diverse pilots in de industrie, de bouw, maar ook bij de rijksoverheid zijn ‘getoetst’. De nieuwe aanpak werd positief ontvangen door de deelnemers.
Professor Helsloot stelt voor de operationeel leidinggevenden te trainen in praktische vaardigheden die dagelijks komen kijken bij het veilig leidinggeven: de nodige feiten verzamelen en op een rij zetten, beslissen over de aanpak van het werk, communiceren met teamleden en in de gaten houden (monitoren) hoe het werk verloopt. Daarnaast stelt hij voor aandacht te geven aan communicatieve vaardigheden. Door naast de huidige VOL-VCA dit praktijkgericht opleidingsdeel ‘leiderschapsvaardigheden voor operationeel leidinggevenden VCA’ te organiseren, kan het huidige hiaat worden ingevuld.
Nieuwe training ‘Leiderschapsvaardigheden operationeel leidinggevende VCA’ (2,5 cursusdag met portfolio)
De praktijkopleiding/training gaat waarschijnlijk bestaan uit twee klassikale cursusdagen waarbij kennis wordt afgewisseld met oefeningen. Inhoudelijk wordt ingegaan op menselijk (on)veilig gedrag, effectieve communicatie (4G-model) en naturalistic decision making-principes met het FABCM-model als tool. Het FABCM-model wordt bijvoorbeeld ook gebruikt in brandweeropleidingen. De letters FABCM staan voor Feiten verzamelen, Analyseren, Besluiten, Communiceren en Monitoren. Deze vaardigheden worden geoefend aan de hand van scenario’s, met behulp van een trainingsacteur.
Daarna maken cursisten een portfolio met opdrachten waar de opgedane kennis in praktijk wordt gebracht. Op de opdrachten wordt feedback gegeven door de docent. In een afsluitend terugkomdagdeel worden de ervaringen uitgewisseld. Na afronding ontvangen de deelnemers een diploma ‘Leiderschapsvaardigheden voor operationeel leidinggevenden VCA’.
Plaats aanvullende opleiding in VCA-schema
In 2024 wordt een update van het VCA-schema (certificeringsnorm voor bedrijven) verwacht. We plannen om hier aandacht te vragen van de werkgever voor voldoende kennis én vaardigheden bij de operationeel leidinggevende om ‘veilig leiding te geven’. De huidige VOL-VCA blijft verplicht, de training ‘Leiderschapsvaardigheden operationeel leidinggevende VCA' is een voorbeeld voor werkgevers en dus facultatief. De werkgever beoordeelt zelf welke vaardigheden een medewerker (of ingehuurde ZZP-er) in de situatie van het bedrijf precies nodig heeft. De omstandigheden zijn per bedrijf immers anders! Ook kan het soms zijn dat een moederbedrijf zelf leertrajecten heeft voor de ontwikkeling van leiderschap binnen het bedrijf. Wij hopen dat de nieuwe training leiderschapsvaardigheden van SSVV werkgevers die hier zelf geen oplossing voor hebben, kan helpen. Ook kan het zijn dat werkgevers misschien een vergelijkbare opleiding bij een andere opleider gebruiken.
Operationeel leidinggevenden verdienen een opleiding gericht op de vaardigheden die nodig zijn om veilig leiding te geven. Met de nieuwe training ‘Leiderschapsvaardigheden operationeel leidinggevende VCA’ hopen wij werkgevers en operationeel leidinggevenden hierbij te helpen. De opleiding zal naar verwachting in 2024 beschikbaar komen.